چکاپ کامل خون

در دنیای پزشکی، آزمایش های خون یکی از ابزارهای اصلی برای تشخیص و نظارت بر وضعیت سلامتی انسان ها محسوب می‌شوند. چکاپ کامل  و آزمایش‌های روتین خون از جمله متداول‌ترین آزمون‌های خون هستند که اطلاعات بسیار مفیدی در مورد وضعیت سلامتی فرد ارائه می‌دهند. در این متن، ما به بررسی اهمیت چکاپ کامل و آزمایش‌های روتین خون می‌پردازیم و شرایط انجام این آزمون‌ها را برای شما توضیح خواهیم داد. اکثر مردم گمان می کنند چکاپ کامل شامل آزمایشات مشخصی می باشد در صورتی که با توجه به جنسیت، سن و سابقه بیماری های مزمن یا خانوادگی چکاپ کامل می تواند شامل موارد متفاوتی باشد.

1- آزمایش خون (شمارش کامل سلول‌های خونی CBC)

آزمایش CBC یکی از ابزارهای مهم در تشخیص اختلالات خونی و وضعیت سلامتی عمومی فرد است. این آزمون شامل اندازه‌گیری اجزای اصلی خون از جمله تعداد سلول‌های قرمز، سلول‌های سفید و پلاکت‌ها می‌شود. نتایج این آزمایش می‌توانند اطلاعاتی در مورد موارد زیر ارائه دهند:

1. هموگلوبین (Hemoglobin): اندازه‌گیری سطح هموگلوبین در خون که نمایانگر توانایی خون برای حمل اکسیژن به اندام‌ها است.
2. تعداد سلول‌های قرمز (Red Blood Cell Count): اطلاعاتی ارائه می‌دهد در مورد تولید و کارایی سلول‌های قرمز خون.
3. تعداد سلول‌های سفید (White Blood Cell Count): نمایانگر وضعیت سیستم ایمنی بدن و نظارت بر عفونت‌ها و بیماری‌ها.
4. تعداد پلاکت‌ها (Platelet Count): نشانگر خونریزی و لخته‌ای بدن.

روش و شرایط آزمایش خون: برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید

۲– آزمایش ادرار (urine analysis)

آزمایش ادرار (urinalysis) یکی از آزمون‌های پایه‌ای در پزشکی است که به کمک ادرار فرد، اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت سلامتی او را فراهم می‌کند. این آزمون به بررسی فیزیکی، شیمیایی، و میکروسکوپی ادرار می‌پردازد تا مشکلات مختلف در بدن را تشخیص دهد. شرایط انجام این آزمون و نکات مهم عبارتند از:

1. **جمع‌آوری نمونه ادرار:** برای انجام آزمایش ادرار، ابتدا نیاز به جمع‌آوری نمونه ادرار دارید. نمونه ادرار باید خالص باشد، به این معنا که باید از هیچ چیزی تغذیه نشده و تغییر رنگ یا اثرات دیگر را نداشته باشد.
2. **تمیزی ظرف جمع‌آوری:** ظرفی که از آن ادرار جمع‌آوری می‌شود باید کاملاً تمیز باشد. بهترین نوع ظرف برای جمع‌آوری ادرار، ظرف پلاستیکی یا شیشه‌ای یک‌بار مصرف است.
3. **توقف موقت داروها:** در برخی موارد، پزشک ممکن است شما را بخواهد تا مدتی از مصرف داروهای خاص خودداری کنید، چرا که ممکن است داروها تأثیری بر نتایج آزمایش ادرار داشته باشند. این توقف باید با راهنمایی و توصیه پزشک انجام شود.
4. **زمان جمع‌آوری:** نمونه ادرار صبح زود وقتی که از خواب بیدار می‌شوید جمع‌آوری می‌شود. این زمان به دلیل غلظت بالای ادرار و اطلاعات دقیق‌تری که فراهم می‌کند، انتخاب بهتری است.
5. **ذخیره نمونه:** پس از جمع‌آوری نمونه ادرار، باید به سرعت آن را به آزمایشگاه ببرید. نمونه ادرار در دمای اتاق ذخیره می‌شود و تا حد امکان از تماس با نور مستقیم خورشید جلوگیری شود.

آزمایش ادرار شامل چندین مرحله است، از جمله تحلیل شکل و رنگ ادرار، اندازه‌گیری مقادیر مختلف مواد شیمیایی در ادرار، و بررسی زیر میکروسکوپی عناصری مانند سلول‌ها و کریستال‌ها.

نتایج آزمایش ادرار می‌توانند اطلاعات مهمی در مورد سلامتی کلی فرد فراهم کنند، از جمله اطلاعات در مورد کلیه، مجاری ادراری، قند خون، عفونت‌ها، و دیگر مسائل. این آزمون معمولاً به عنوان یکی از آزمون‌های شروعی در تشخیص بسیاری از مشکلات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳- آزمایش قند خون و قند خون ناشتا(Blood Sugar Test)

آزمایش قند خون یکی از آزمون‌های پایه‌ای در پزشکی است که به اندازه‌گیری سطح قند یا گلوکز در خون می‌پردازد. این آزمون معمولاً برای تشخیص دیابت و نظارت بر وضعیت گلوکز در بدن انجام می‌شود. شرایط انجام این آزمون به شرح زیر است:

1. تعیین زمان آزمایش: درخواست انجام آزمایش قند خون ممکن است توسط پزشک شما صادر شود. او معمولاً تصمیم می‌گیرد که آیا باید آزمایش قند خون در شرایط خاصی انجام شود یا به صورت دوره‌ای انجام پذیرد. در برخی موارد، پیشنهاد می‌شود که قند خون ناشتا یا قند خون اقبل یا بعد از وعده غذایی اندازه‌گیری شود.
2. توقف موقت داروها: اگر شما داروهایی مثل انسولین یا داروهای ضد دیابت مصرف می‌کنید، پزشک ممکن است شما را به توقف موقت مصرف این داروها قبل از آزمایش اندازه‌گیری قند خون متوجه کند. با این حال، توقف داروها باید با راهنمایی پزشک انجام شود.

در لیست آزمایش‌های چکاپ کامل حتما باید آزمایش قند خون وجود داشته باشد.

روش و شرایط آزمایش قند خون: برای انجام این آزمایش لازم است ناشتا باشید. برای این منظور، شب قبل از نمونه گیری، شام سبکی میل کنید. و بعد از آن به بعد نیز به جز آب، چیز دیگری نخورید و ننوشید.

۴- آزمایش چربی خون

آزمایش‌های چربی خون انواع مختلفی دارند و اطلاعات مفیدی در مورد پروفایل چربی و وضعیت سلامت قلبی شما ارائه می‌دهند. در ادامه، انواع اصلی آزمایش‌های چربی خون را شرح خواهم داد:

آزمایش کلسترول کل (Total Cholesterol Test): این آزمایش میزان کل کلسترول موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. کلسترول تقسیم به دو بخش اصلی دارد: کلسترول LDL (Low-Density Lipoprotein) که به عنوان “کلسترول بد” شناخته می‌شود و کلسترول HDL (High-Density Lipoprotein) که به عنوان “کلسترول خوب” مشهور است.

آزمایش کلسترول LDL (LDL Cholesterol Test): این آزمایش میزان کلسترول LDL (کلسترول بد) در خون را اندازه‌گیری می‌کند. افزایش میزان کلسترول LDL می‌تواند به خطر افتادن شما از بیماری‌های قلبی عروقی اشاره کند.

آزمایش کلسترول HDL (HDL Cholesterol Test): این آزمایش میزان کلسترول HDL (کلسترول خوب) در خون را اندازه‌گیری می‌کند. کلسترول HDL می‌تواند به حفظ سلامتی عروق خونی کمک کرده و مقدار بالایی از آن مفید است.

آزمایش تری‌گلیسرید (Triglyceride Test): این آزمایش میزان تری‌گلیسرید (یک نوع چربی) در خون را اندازه‌گیری می‌کند. تری‌گلیسرید‌های بالا می‌توانند به خطر افتادن از بیماری‌های قلبی عروقی و متابولیک کمک کنند.

آزمایش نسبت کلسترول LDL به HDL (LDL to HDL Ratio): این آزمایش نسبت میان کلسترول LDL و HDL را محاسبه می‌کند. نسبت مناسب این دو به هم، به عنوان یک شاخص از وضعیت سلامت قلبی-عروقی شما مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آزمایشات غیره (Non-HDL Cholesterol, VLDL Cholesterol): در بعضی موارد، آزمایش‌های دیگری نظیر کلسترول غیره (Non-HDL Cholesterol) و کلسترول VLDL (Very-Low-Density Lipoprotein) نیز انجام می‌شود تا اطلاعات بیشتری در مورد پروفایل چربی خون ارائه شود.

روش و شرایط آزمایش چربی خون: برای انجام این آزمایش لازم است ناشتا باشید. برای این منظور، شب قبل از نمونه گیری، شام سبکی میل کنید. و بعد از آن به بعد نیز به جز آب، چیز دیگری نخورید و ننوشید.

۵- آزمایش تیروئید (تیرویید) (Thyroid Function Test)

آزمایش‌های تیروئید (Thyroid Function Tests) به اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد تیروئید، غده‌ای که هورمون‌های تیروئیدی را ترشح می‌کند، می‌پردازند. این آزمون‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت تیروئید فرد را تشخیص دهند و در صورت نیاز به درمان بیماری‌های تیروئید را تنظیم کنند. دسته‌بندی اصلی آزمایش‌های تیروئید عبارتند از:

1. **آزمایش TSH (Thyroid Stimulating Hormone):** TSH یک هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز در مغز است و نقش مهمی در تنظیم تولید هورمون‌های تیروئید توسط غده تیروئید دارد. این آزمون برای ارزیابی عملکرد تیروئید و کشش هورمونی تیروئید استفاده می‌شود. مقادیر افزایش یافته TSH ممکن است نشان‌دهنده کمبود هورمون تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) باشد، در حالی که مقادیر کاهش یافته TSH ممکن است به افزایش فعالیت تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) اشاره کنند.

2. **آزمایشهای هورمون‌های تیروئید اصلی (Thyroid Hormones):** این آزمون‌ها شامل اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید اصلی به نام T3 (Triiodothyronine) و T4 (Thyroxine) هستند. مقادیر این هورمون‌ها در خون نشان‌دهنده وضعیت فعلی تیروئید هستند. در هیپوتیروئیدیسم، مقادیر T3 و T4 کاهش می‌یابد و در هیپرتیروئیدیسم افزایش می‌یابد.

3. **آزمایشهای تیروئید پراکسیداز (Thyroid Peroxidase Antibodies) و تیروئید گلوبولین آنتی‌بادی (Thyroglobulin Antibodies):** این آزمون‌ها برای تشخیص بیماری هاشیموتو و برداریودیت (دو نوع بیماری اتوایمیون تیروئید) انجام می‌شوند.

4. **آزمایشهای تیروئید تراسنامیناز (Thyroid Peroxidase Antibodies):** این آزمون نیز به عنوان TPO آزمایش می‌شود و برای تشخیص هاشیموتو و برداریودیت استفاده می‌شود.

روش و شرایط آزمایش تیروئید: شرایط انجام آزمایش‌های تیروئید ممکن است بسته به نوع آزمون و دستورات پزشک تغییر کند. با این حال، در کل، شرایط عمومی برای آزمایش‌های تیروئید به شرح زیر است:

1. **راهنمایی پزشک:** در ابتدا، همیشه باید با پزشک خود مشورت کنید و از او دستورات دقیق برای انجام آزمون تیروئید دریافت کنید. پزشک می‌تواند تعیین کننده نوع آزمون، زمان انجام، و هر دستورات خاص دیگر باشد.

2. **توقف داروها:** اگر شما داروهایی مصرف می‌کنید که ممکن است تأثیری بر آزمایش‌های تیروئید داشته باشند، پزشک ممکن است شما را به توقف موقت مصرف این داروها قبل از آزمایش دعوت کند. اما هیچ‌گاه داروها را بدون مشورت پزشک خود توقف ندهید.

3. **زمان آزمایش:** برخی از آزمایش‌های تیروئید نیاز به جوانب خاصی از زمان دارند. به عنوان مثال، برخی از آزمون‌ها صبحانه‌ناشده (پست خون گرسنه) انجام می‌شوند. همچنین، توصیه می‌شود تا چند روز قبل از آزمون فعالیت‌های بدنی سنگین را محدود کنید.

4. **جمع‌آوری نمونه:** نمونه خون برای آزمایش تیروئید از راه ورید یا از انگشت گرفته می‌شود، به توصیه پزشک. نمونه خون از ورید در مورد برخی از آزمایش‌های خاص تیروئید (مثل TSH) استفاده می‌شود.

5. **تعداد نمونه‌ها:** در برخی موارد، پزشک ممکن است تعدادی نمونه خون در طی چند روز متوالی بگیرد تا عملکرد تیروئید را به صورت دقیق‌تری ارزیابی کند.

6. **عوارض مؤقت:** بعد از گرفتن نمونه خون، ممکن است در محل تزریق یا گرفتن نمونه خون عوارض مؤقتی ایجاد شود، مانند درد یا ورم. این عوارض معمولاً کوتاه‌مدت و غیرخطرناک هستند.

توصیه می‌شود که به دقت به دستورات پزشک خود عمل کنید و از او در مورد هر نیازی به تغییر در رژیم غذایی یا داروهای خود با او مشورت کنید. تشخیص و مدیریت اختلالات تیروئید نیازمند نظر پزشک متخصص در این حوزه است.

۶- آزمایش مدفوع (Stool Test)

آزمایش مدفوع یا آزمایش مدفوع (Stool Test) یک نوع آزمون آزمایشی است که برای تحلیل و بررسی مدفوع انجام می‌شود. این آزمون می‌تواند اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت سلامت گوارشی و سیستم گوارش فرد فراهم کند. انواع مختلفی از آزمون‌های مدفوع وجود دارند، اما مهمترین و پرکاربردترین آن‌ها عبارتند از:

1. **آزمایش مدفوع ساده (Fecal Occult Blood Test – FOBT):** این آزمون به دنبال نشانه‌های خون در مدفوع می‌گردد که ممکن است به عنوان نشانه‌ای از مشکلاتی مثل خونریزی روده‌ای (مانند قرار گرفتن تومور در روده) باشد. FOBT می‌تواند به دستگاه‌های اتوماتیک یا به صورت دستی انجام شود.

2. **آزمایش مدفوع گاز شکننده (Fecal Gas Analysis):** این آزمون گازهای موجود در مدفوع را برای تشخیص مشکلات مثل اختلالات هضمی یا عفونت‌های باکتریایی مورد بررسی قرار می‌دهد.

3. **آزمایش مدفوع میکروبیولوژی (Stool Microbiology):** این آزمون به بررسی میکروب‌ها (باکتری‌ها و ویروسها) در مدفوع می‌پردازد و می‌تواند برای تشخیص عفونت‌های گوارشی مانند گاستروانتریت، عفونت‌های باکتریایی، یا عفونت‌های پارازیتی مفید باشد.

4. **آزمایش مدفوع Stool Occult Blood Test for Colorectal Cancer:** این آزمایش به ویژه برای افرادی که در خطر ابتلا به سرطان روده هستند، انجام می‌شود. این آزمون به دنبال نشانه‌های خون در مدفوع می‌گردد که ممکن است به علت سرطان روده باشند.

5. **آزمایش مدفوع (Stool Fat Test):** این آزمایش برای تشخیص اختلالات جذب چربی در سیستم گوارش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مدفوع نمونه‌ای از زباله‌های جسمی است که بدن دفع می‌کند، و بررسی آن می‌تواند در تشخیص بیماری‌ها و مشکلات گوارشی کمک کند. قبل از انجام هر نوع آزمون مدفوع، بهتر است با پزشک خود مشورت کرده و دستورات و نکات خاصی را که باید رعایت کنید را از او دریافت کنید.

در این آزمایش، مدفوع از نظر رنگ، شکل، گلبول سفید، چربی، فیبر، عفونت، وجود باکتری، ویروس، قارچ، انگل و خون مخفی در مدفوع بررسی می شود.

پس از جمع آوری نمونه، مدفوع باید تا یک ساعت پس از جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل شود. گاهی نمونه ی مدفوع در نوزادان، به وسیله ی یک سواب از راست روده جمع آوری می شود.

برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید.

۷- آزمایش پاپ اسمیر (pap smear)

آزمایش پاپ اسمیر (Pap smear) یک آزمون زنانه است که برای ارزیابی سلامت رحم و تشخیص زودرس برخی از تغییرات سلول‌های رحمی (سرویکس)، معمولاً به عنوان پیشگیری از سرطان رحم به کار می‌رود. این آزمایش نسبتاً ساده و بی‌خطر است و می‌تواند به تشخیص مشکلاتی مانند تغییرات سلول‌های پیش سرطانی یا سرطان در مراحل زودرس کمک کند. در ادامه، مراحل و شرایط انجام آزمایش پاپ اسمیر را توضیح می‌دهیم:

1. **آماده‌سازی:** پیش از انجام آزمایش، باید از انجام فعالیت‌هایی مانند رابطه جنسی، استفاده از اسپری‌ها، ژل‌ها یا دوش ‌های واژینال اجتناب کنید.

2. **آزمایشگاهی:** آزمایش پاپ اسمیر توسط پزشک یا پرستار انجام می‌شود. ابتدا شما به موقعیت مناسب در صندلی آزمایش‌گاه پرستاری می‌نشینید. پزشک به کمک یک ابزار ویژه به نمونه‌گیری از سلول‌های سرویکس می‌پردازد.

3. **نمونه‌گیری:** پزشک یا پرستار با استفاده از یک ابزار نمونه‌برداری نمونه‌ای از سلول‌های سرویکس را به آرامی و با دقت از رحم (سرویکس) جدا می‌کنند در واقع پزشک یا پرستار از ابزاری به نام اسپکولوم که شبیه یک قیف باریک است، برای باز کردن واژن کمک می گیرد. نمونه با استفاده از سواب، کاردک یا برس بدست می آید. سپس نمونه به یک یک ظرف حاوی ماده ی نگهدارنده ی مخصوص یا لام به آزمایشگاه منتقل می شود.

4. **ارسال نمونه به آزمایشگاه:** نمونه‌های گرفته شده به آزمایشگاه ارسال می‌شوند تا بررسی شوند.

5. **تجزیه و تحلیل نتایج:** در آزمایشگاه، نمونه‌های گرفته شده بررسی می‌شوند تا به تشخیص تغییرات در سلول‌های سرویکس برسند. نتایج سلامت یا وجود تغییرات در سلول‌ها (پیش‌سرطانی یا سرطان) گزارش می‌شوند.

6. **تکرار آزمایش:** پزشک ممکن است از برخی افراد بخواهد آزمایش پاپ اسمیر را تکرار کنند. این تکرار معمولاً در مواردی انجام می‌شود که نتایج اولیه نشان‌دهنده تغییرات غیرطبیعی باشد.

آزمایش پاپ اسمیر برای بررسی ناهنجاری های اولیه در دهانه ی رحم که در صورت عدم درمان می تواند منجر به سرطان دهانه ی رحم و برخی از عفونت های واژن یا رحم شود، انجام می شود. زنان با سن بین ۲۱ تا ۶۵ سال یا زنانی که از نظر جنسی فعال هستند، باید هر ۳ سال یک بار پاپ اسمیر را انجام دهند. البته طول این دوره در افراد متفاوت و با توجه به بیماری های زمینه ای، سابقه ی خانوادگی بیماری ها و نتایج پاپ اسمیر قبلی، متفاوت است.

زنان با سن کمتر از ۲۱ سال یا بیشتر از ۶۵ سال، در صورتی که علائم غیرطبیعی واژن مانند ترشحات غیرطبیعی، خونریزی واژینال یا خونریزی در بین دوره های قاعدگی، خونریزی یا درد پس از مقاربت جنسی دارند، باید به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم پاپ اسمیر انجام شود.

برای انجام این تست لازم نیست ناشتا باشید. در زمان عادت ماهیانه به علت وجود خونریزی ممکن است نتایج این تست مختل شود. به همین دلیل ترجیحا در زمان پریودی این تست انجام نمی شود.

با استفاده از این آزمایش عفونت های مختلف باکتریایی، قارچی و ویروسی تشخیص داده می شود.

۸- آزمایش روماتیسم (RA)

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که در طولانی مدت باعث تخریب مفاصل می شود. برای تشخیص این بیماری آزمایش های مختلفی در قالب آزمایش روماتیسم انجام می شود، از جمله: anti ccp ،(CRP) C-Reactive Protein، ANA، فاکتور روماتوئیدی (RF )، اسید اوریک (uric acid)، کلسیم (Ca)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و سدیمانتاسیون یا سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR). برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید.

علاوه بر این، از آزمایشات تصویربرداری مانند عکس اشعه ی ایکس از مفصل درگیر نیز می تواند به تشخیص روماتیسم مفصلی کمک کند.

۹- آزمایش ایدز (HIV)

اچ آی وی (HIV) یکی از بیماری های مقاربتی یا منتقله از راه جنسی است که ویروس HIV در ایجاد آن دخیل است. از آنجا که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، پیشگیری از آن جزو اهداف اصلی سازمان بهداشت جهانی (WHO) است.

تشخیص این بیماری با استفاده از نمونه خون وریدی میسر می‌شود. تست‌های تشخیص آنتی بادی مانند الایزا، تست سریع (Rapid Test), وسترن بلات و تست‌های شناسایی ویروس مانند تست آنتی ژن اچ آی وی، پی سی آر (PCR) و کشت ویروس از آزمایش‌هایی هستند که برای تشخیص HIV انجام می‌شود. برای انجام آزمایش ایدز (HIV) لازم نیست ناشتا باشید.

۱۰- آزمایش اچ پی وی (HPV)

زنان و مردانی که از نظر جنسی فعال هستند یا بیش از یک شریک جنسی دارند، باید از نظر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STD) به طور منظم معاینه شوند.

ویروس پاپیلومای انسانی (human Papillomavirus)، انواع مختلفی دارد که برخی از آن ها باعث ایجاد سرطان دهانه رحم در زنان می شوند. به همین منظور زنان با سن ۲۱ تا ۳۰ سال، لازم است هر ۳ سال یک بار از نظر ابتلا به ویروس اچ پی وی (HPV) و ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم بررسی شوند.

زنان با سن بین ۳۰ تا ۶۵ سال نیز باید هر ۵ سال یکبار این تست را تکرار کنند. فاصله ی زمانی بین آزمایش‌های اچ پی وی، با توجه به فعالیت جنسی و نتیجه ی آزمایش‌های قبلی می‌تواند متغیر باشد.

نمونه گیری برای اچ پی وی، مانند نمونه گیری برای تست پاپ اسمیر است. پزشک اسپکولوم (Speculum) را وارد واژن می‌کند و با استفاده از سواب (Swab) نمونه‌برداری از دهانه‌ی رحم را انجام می‌دهد.

آزمایش hpv، تنها وجود ویروس را نشان می‌دهد و وجود سلول‌های غیرطبیعی، بدخیم یا پیش سرطانی را مشخص نمی‌کند. به همین دلیل تست پاپ اسمیر و تست اچ پی وی همزمان انجام می‌شوند.

۱۱- آزمایش هپاتیت (Hepatitis)

هپاتیت یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس هپاتیت ایجاد می شود و بیشترین تاثیر آن بر روی کبد است. این بیماری با توجه به نوع ویروس ایجاد کننده به انواع هپاتیت D ،C ،B ،A و E تقسیم بندی می شود. بررسی ابتلا به این بیماری، به نمونه خون وریدی و آزمایش هپاتیت نیاز دارد.

برای انجام این آزمایش نیاز نیست ناشتا باشید.

یکی دیگر از راه های تشخیص ابتلا به هپاتیت، بیوپسی کبدی یا نمونه‌برداری از کبد است.

از زمان ابتلای فرد تا زمان شروع علائم، بیماری قابل انتقال به دیگران است که این زمان حدود ۴ هفته است. به طور کلی بزرگسالان پس از آلوده شدن به ویروس به مدت ۲ هفته و کودکان و افرادی که دارای نقص ایمنی هستند تا ۶ ماه می توانند این بیماری را به دیگران انتقال دهند.

آنتی بادی یا آنتی ژن ویروس هپاتیت که وجود آن ها در این آزمایش بررسی می شود عبارتند از:

HBsAg

anti HCV Ab

anti HAV Ab

anti HBc Ab

از زمان ابتلای فرد به ویروس هپاتیت تا زمان شروع علائم، بیماری قابل انتقال به دیگران است که این زمان حدود ۴ هفته می باشد.

۱۲- آزمایش بررسی عملکرد کبد (LFT)

آزمایش عملکرد کبد که پنل کبدی نیز نامیده می شود، برای برای غربالگری و کنترل بیماری‌های کبدی استفاده می شود. وقتی کبد آسیب می بیند، آنزیم های موجود در سلول‌های خود را در خون آزاد می کند.

به علت آسیب وارد شده، عملکرد سلول های کبدی کاهش می‌یابد و در نتیجه سطح پروتئین های تولید شده توسط کبد نیز در خون کاهش می یابد. با اندازه گیری سطح این آنزیم ها و پروتئین ها می توان عملکرد کبد را بررسی کرد.

به وسیله ی این آزمایش، تشخیص برخی بیماری های کبدی از جمله هپاتیت، سیروز کبدی، زردی، هموکروماتوز، بیماری ویلسون و بیماری‌های کبدی مرتبط با الکل میسر می‌شود. برای این تست، به نمونه خون وریدی نیاز است.

قبل از انجام تست لازم نیست ناشتا باشید.

در این آزمایش مواردی که بررسی می شوند عبارتند از: ALT ،AST ،ALP، بیلی روبین (Bili)، آلفا فتوپروتئین (AFP)، آلبومین (Alb)، پروتئین کل، GGT، زمان پروترومبین (PT)، هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C.

۱۳- آزمایش بررسی عملکرد کلیه

از آزمایش بررسی سلامت و عملکرد کلیه برای کمک به تشخیص و مدیریت بیماری های موثر بر عملکرد کلیه، بررسی وجود سنگ های کلیوی، غربالگری بیماری های کلیوی، غربالگری فردی که در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیوی قرار دارد، یا پیگیری فردی که بیماری کلیوی شناخته شده دارد، استفاده می شود.

پنل عملکرد کلیه گروهی از آزمایشات را شامل می شود که برای ارزیابی عملکرد کلیه، انجام می شود. این آزمایشات سطوح مواد مختلف از جمله مواد معدنی (فسفر، کلسیم)، مواد دفعی کلیه (اوره،‌ کراتینین)، الکترولیت‌ها (سدیم،‌ پتاسیم، کلرید، بی کربنات)، پروتئین (آلبومین) و گلوکز (قند) را در خون اندازه‌گیری می‌کند تا سلامت فعلی کلیه‌ها تعیین شود.

بررسی ادرار ۲۴ ساعته، آنالیز ادرار،‌ کشت ادرار، بررسی میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) نیز یکی دیگر از قسمت‌های بررسی عملکرد کلیه است.

در صورت وجود نتایج غیرطبیعی در آزمایشات اولیه ممکن است آزمایشات اضافی مانند تصویربرداری از کلیه یا بیوپسی کلیه نیز انجام شود

۱۴- تست آنتی بادی (Ab)

آنتی بادی ها بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند. آنتی بادی ها از جنس پروتئین های ایمونوگلوبولین بوده و به محافظت از افراد در برابر ویروس ها، باکتری ها، مواد شیمیایی یا سموم کمک می کنند. آنتی بادی انواع مختلفی دارند از جمله: IgM ،IgG ،IgA وIgE.

با استفاده از نمونه‌ی خون بیمار وجود یا عدم وجود یک آنتی بادی خاص (کیفی) یا مقدار آنتی بادی موجود (کمی) اندازه‌گیری می‌شود.

تست آنتی بادی برای تشخیص قرار گرفتن در معرض عامل عفونی یا خارجی،‌ سطح ایمنی بدن در برابر میکروارگانیسم خاص، تشخیص بیماری خود ایمنی، واکنش در برابر انتقال خون، بررسی پس زدن پیوند عضو، آلرژی،‌ بررسی روند عفونت یا روند بیماری های خود ایمنی انجام می شود.

۱۵- تست آلرژی

تست آلرژی برای غربالگری آلرژی و شناسایی آلرژن های خاص استفاده می شود. در این آزمایش، ایمونوگلوبولین ای (IgE) اندازه گیری می شود. ایمونوگلوبولین E، پروتئینی است که به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن عمل می کند.

این پروتئین در حالت طبیعی، در خون بسیار کم است اما در واکنش های آلرژیک بالا می رود. برای این آزمایش از نمونه ی خون وریدی استفاده می شود و نیازی نیست ناشتا باشید.

در نوع دیگری از تست آلرژی، از مواد حساسیت زا با غلظت کم یا دارویی که وجود حساسیت به آن باید بررسی شود، استفاده می شود. در این آزمایش، مقدار اندکی از ماده ی حساسیت زا یا داروی خاصی به زیر پوست تزریق می شود. پس از تزریق، پوست به اندازه ی یک عدس متورم می شود.

با استفاده از خودکار،‌اطراف ناحیه ی تزریق مشخص می شود تا در صورت تغییر اندازه ی تورم یا قرمز شدن محل یا بروز هرگونه علامت حساسیت، بتوان محل اصلی تزریق را شناسایی کرد. در این روش پس از گذشت ۱۵ دقیقه می توان نتیجه ی تست را مشاهده کرد.

۱۶- آزمایش ژنتیک

آزمایش ژنتیک شامل استخراج یک نمونه از DNA موجود در خون و بررسی از نظر تغییرات ژنتیکی (جهش) است. علاوه بر بررسی نمونه ی خون، لازم است شجره نامه ی خانوادگی نیز از نظر وجود بیماری های مختلف رسم شود. برخی بیماری های ژنتیکی که از این طریق قابل تشخیص هستند عبارتند از:

هموفیلی (در این بیماری توانایی لخته شدن خون تحت تاثیر قرار می گیرد).

فیبروز کیستیک (این بیماری باعث تجمع مخاط چسبنده در ریه ها می شود).

آتروفی عضلانی نخاع (این بیماری شامل ضعف عضلات و از دست دادن تدریجی قدرت حرکت عضلات می شود).

کم خونی سلول داسی شکل (در این بیماری سلول های قرمز خون طبیعی در بدن،‌ دچار کمبود می شوند).

بیماری کلیه پلی کیستیک (این بیماری ژنتیکی باعث ایجاد کیست (کیسه های پر از مایع) در کلیه ها می شود).

همچنین از آزمایش ژنتیکی می توان برای بررسی اینکه فردی حامل ژن خاصی است استفاده کرد. این آزمایش خطر ابتلا به بیماری ژنتیکی را تشخیص می دهد. به عنوان مثال، اگر برادر یا خواهرتان در اواخر زندگی به یک بیماری ژنتیکی مانند بیماری هانتینگتون مبتلا شده باشند، می توانید از آزمایش ژنتیک برای بررسی احتمال وجود این بیماری در خودتان نیز استفاده کنید.

از مواردی که در صورت مشاهده لازم است آزمایش ژنتیک انجام شود عبارتند از:

مشاوره‌ی قبل از ازدواج

مرده زایی

سقط جنین مکرر

مرگ بدون دلیل بعد از تولد

نازایی

ناباروری

سرطان ارثی در خانواده و ناقل بودن یکی از اعضای فامیل.

۱۷- آزمایش سرطان خون

در صورت وجود سرطان در خانواده ی شما، آزمایش سرطان خون ممکن است انجام شود. این آزمایش می تواند برای تشخیص برخی از سرطان ها یا بررسی خطر ابتلا به نوع خاصی از سرطان، انجام شود.

برای مثال:

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) می تواند به تشخیص سرطان پروستات کمک کند. اگرچه این آنزیم در سایر بیماری ها مانند بزرگ شدن پروستات یا پروستاتیت را نیز بالا می رود.

پروتئین CA۱۲۵، می تواند ابتلا به سرطان تخمدان را نشان دهد. در شرایط دیگری مانند بارداری یا بیماری التهابی لگن (PID) نیز این پروتئین در خون بالا می رود.

وجود ژن های BRCA۱ و BRCA۲، می توانند احتمال ابتلا به سرطان پستان و سرطان تخمدان در زنان را افزایش دهند.

۱۸- آزمایش کشت خون (Blood Culture)

از آزمایش کشت خون برای بررسی وجود عفونت سیستمیک در جریان خون استفاده می شود. در صورت وجود علائم و نشانه هایی از عفونت باکتریایی مانند تب و لرز و خستگی، که ممکن است با بیماری های دیگری مانند عفونت ادراری (UTI)، ذات الریه، اسهال یا عفونت پوستی نیز همراه باشد، این آزمایش درخواست می شود.

برای این آزمایش به نمونه خون وریدی نیاز است. برای به حداقل رساندن خطا در آزمایش، پوست محل خونگیری به وسیله ی محلول آنتی سپتیک ضدعفونی می‌شود. به منظور افزایش دقت، چندین نمونه ی خون از قسمت های مختلف گرفته می شود. گاهی نیز نمونه گیری در فواصل زمانی مختلف انجام می شود.

از آزمایش کشت خون برای بررسی وجود عفونت سیستمیک در جریان خون استفاده می شود.

۱۹- آزمایش کشت زخم (Wound Culture)

در صورت شک به آلودگی زخم توسط یک میکروارگانیسم بیماری زا، آزمایش کشت زخم انجام می شود. به این منظور، از ترشحات زخم به وسیله ی یک سواب استریل، نمونه گرفته می‌شود. در صورت لزوم از قسمت‌های عمیق تر زخم یا بافت های زیرین، به وسیله ی سرنگ یا چاقوی جراحی نمونه برداری می شود.

کشت زخم، کمک می کند تا مشخص شود که زخم به کام نوع خاص از باکتری آلوده شده است و آنتی بیوتیک مناسب برای کمک به ترمیم زخم را نیز مشخص می کند.

۲۰- تست بارداری و بیبی چک (بتا hCG)

در تست بارداری، هورمونی به نام گنادوتروپین جفتی انسانی (بتا hCG) اندازه گیری می شود. این آزمایش برای تشخیص بارداری، بارداری خارج رحمی، بیماری تروفوبلاستیک (تومورهایی که منشا آن ها از جفت بوده و در دوران بارداری ایجاد می شوند)، تومورهای سلول زایا (تومورهایی که در بیضه از سلول اسپرم یا در تخمدان ها از سلول تخمک ایجاد می‌شوند)،‌ استفاده می شود. آزمایش hCG ممکن است پس از گذشت ۱ هفته از بارداری مثبت شود.

برای این آزمایش، نمونه ی ادرار اول صبح یا نمونه ی خون لازم است.

برای انجام این تست لازم نیست ناشتا باشید.

اما به یاد داشته باشید که برای نمونه گیری ادرار، مایعات مصرف نکنید. این کار باعث رقیق شدن ادرار و ایجاد نتیجه ی منفی کاذب می شود.

۲۱- بیوپسی یا نمونه برداری از مغز استخوان (Bone marrow biopsy)

آزمایش بیوپسی مغز استخوان برای ارزیابی نوع و کمیت و سطح بلوغ سلول‌های خونی موجود در مغز، ارزیابی ساختار فیبری مغز استخوان، تشخیص یا نظارت بر بدخیمی هماتولوژیک و بررسی علت تب با منشا ناشناخته در بیماران دچار نقص ایمنی استفاده می شود.

نمونه ی مغز استخوان به طور معمول از استخوان ران یا جناغ جمع آوری می شود.

برای انجام این آزمایش لازم است ناشتا باشید.

قبل از انجام آزمایش لازم است پزشک خود را در مورد هرگونه حساسیت دارویی، داروهایی مصرفی به خصوص آسپرین و وارفارین یا هر نوع داروی رقیق کننده‌ی خون، اختلالات خونریزی و بارداری،‌ مطلع کنید.

در بیوپسی مغز استخوان انواع مختلف و تعداد و شکل ظاهری سلول های خونی بررسی می‌شوند.

هزینه چکاپ کامل بدن

قطعا هزینه انجام آزمایش چکاپ کامل بدن تحت تاثیر عوامل مختلف و نوع آزمایشاتی که پزشک درخواست می کند و نیز بیمه شما متفاوت می باشد.

انجام چکاپ کامل و آزمایش‌های روتین خون می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و نظارت دقیقتر بر وضعیت سلامتی کمک کند. بنابراین، انجام این آزمون‌ها به صورت دوره‌ای و به عنوان بخشی از مراقبت‌های پزشکی روزانه به شما توصیه می‌شود. بهترین نکته این است که همواره با پزشک خود در مورد نتایج آزمایش‌ها و وضعیت سلامتی خود مشورت کنید.

ما امیدواریم که این مقاله به شما کمک کرده باشد تا در مورد اهمیت چکاپ کامل و آزمایش‌های روتین خون اطلاعات بیشتری کسب کنید.

منبع:

• “Complete Blood Count (CBC).” Mayo Clinic, www.mayoclinic.org/tests-procedures/complete-blood-count/about/pac-20384919.
• “Blood Tests.” MedlinePlus, U.S. National Library of Medicine, medlineplus.gov/lab-tests/.